Güneşten yayılan ultraviyole ışınlarına fazla maruz kalındığında deride kızarıklık, kaşıntı, yara ve bazen su toplamaları oluşur. Birinci derecede güneş yanığında kızarıklık, ağrı, şişme güneşlenmeden 2-4 saat sonra başlar, 24 saatte maksimuma ulaşır. İçi su dolu kabarcıklar olduğunda yanık artık ikinci derece olmuş demektir.
İnsanların büyük çoğunluğu 20 yaşından önceki dönemde daha çok güneş ışığına maruz kalmaktadırlar. Çocukluk döneminde geçirilen şiddetli güneş yanıkları ileriki yıllarda gelişebilecek erken deri yaşlanması, çillenmeler ve deri kanserleri açısından da ciddi bir risk oluşturur; bu nedenle özellikle çocukların güneş yanıklarından korunması çok önemlidir.
Güneş yanıkları nasıl önlenebilir?
Sabah saat 11:00 ile öğleden sonra 15:00 arası mutlaka güneşten uzak durmalıdır, çünkü zararlı ultraviyole ışınlarının 2/3′ ü bu zaman diliminde saçılır. Güneşlenmeye ilk gün yirmi-otuz dakikayla başlamak doğru olur. Ondan sonra, kişinin önceki deneyimlerine, deri rengine ve duyarlılığına göre, bu süre yavaş yavaş artırılır. Açık tenliler, güneşten esmerlere oranla daha çok zarar görürler. Güneş su ve kumdan yansır; bulutlu havalarda bile ultraviyole ışınlarının %80’i bulutları geçerek bizleri etkiler. Bu nedenle gölgede veya suyun içinde kalınması da güneşin zararlı etkilerini ortadan kaldırmaz. Güneşten koruyucu filtreler içeren krem ve losyonların güneş yanığından koruyucu etkileri vardır, ancak ultraviyole ışınlarını tümüyle engelledikleri sanılıp güneşte dikkatsizce fazla kalınmamalıdır. Güneş koruyucunun en az 25-30 koruyucu faktörlü (SPF) olmasına dikkat edilmelidir. Güneş koruyucu madde “geniş etkili”olmalıdır, yani hem UVB hem de UVA ışınlarını engellemelidir. Güneş losyonları günün ilk güneşine çıkmadan 20-30 dakika önce ve ondan sonraki her 2-3 saatte bir bolca sürülmelidir. Giysilerle korunma da önemlidir: geniş kenarlı şapkalar, sık dokunmuş, açık renkli pamuklu giysiler giymek gerekir.
Güneş yanığı olduğunda ne yapmak gerekir?
Ağrı ve sıcaklık hissi, yaklaşık 48 saat sürer, basit ağrı kesiciler 2 gün süre ile kullanılırsa rahatsızlığı büyük ölçüde azaltır. Önemli olan cildi yumuşak tutmak, gerilim ve acıyı azaltabilmektir. Nemlendirici kremler de günde iki-üç kere uygulanırsa rahatlık verir.
Çok kalın, yağlı merhemler kullanılmamalıdır; bunlar cildi daha sıcak tutar ve terlemeyi önler. Soğuk banyo yapmak veya günde birkaç kez yanık bölgesine soğuk su ile ıslatılmış bezler koymak ağrıyı azaltır.