Kanser hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Ülkemizde kalın bağırsak kanserleri, tüm kanserler içerisinde üçüncü sırada yer almaktadır.
Risk Faktörleri
Kolorektal kanserin değiştirilebilir risk faktörleri şunları içermektedir:
•Aşırı kilolu veya obez olmak
•Fiziksel olarak aktif olmamak
•Fazla miktarda işlenmiş (sosis, salam ve benzeri) veya işlenmemiş kırmızı et (sığır, kuzu, karaciğer ve benzerleri) tüketimi
•Sigara dâhil tütün ürünlerinin kullanımı
•Alkol kullanımı
•Diyabet ve insülin direnci varlığı
•Kolesistektomi
Kolorektal kanserin değiştirilemez risk faktörleri arasında ise şunlar yer almaktadır:
•Cinsiyet (hem insidans hem de ölüm oranları erkeklerde kadınlara göre önemli ölçüde daha yüksektir.)
•İleri yaş
•Irk ve etnik köken
•Kişide kalın bağırsak poliplerinin veya kalın bağırsak kanseri öyküsünün bulunması
•Kişide inflamatuvar bağırsak hastalığı (Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı) öyküsünün varlığı
•Ailede kalın bağırsak polipleri veya kalın bağırsak kanseri öyküsünün olması
•Kalıtsal bir sendromun varlığı (Lynch Sendromu, adenomatöz ve hamartomatöz polipozis sendromları vb)
•Tip 2 diyabet hastası olunması
•Akromegali varlığı
•Böbrek transplantasyonu geçirmiş olmak
•Androjen yoksunluğu tedavisi almış olmak
•Kistik fibrozis varlığı
•Abdominopelvik radyasyon öyküsünün olması.
Kolorektal Kanser Belirtileri
Enfeksiyon, hemoroid, irritabl bağırsak sendromu veya inflamatuar bağırsak hastalığında da sıklıkla izlenebilen aşağıdaki belirtiler, kolorektal kanserin habercisi olabilmektedir:
•Bağırsak alışkanlıklarında ishal-kabızlık gibi değişikliklerin meydana gelmesi ve bu değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi
•Bağırsakta tam boşalmama hissi
•Parlak ya da koyu kırmızı kanla karakterize rektal kanama
•Dışkının koyu kahverengi veya siyah görünmesine neden olabilecek kanın varlığı
•Karında şişkinlik, kramp tarzında ağrı veya gaz şikâyeti
•Bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı
•Güçsüzlük ve yorgunluk
Kolorektal Kanser Tanısı
Diğer bazı kanserlerde olduğu gibi kolorektal kanserler de genellikle iyice büyüyene kadar belirti vermezler. Bu sebeple amaç, daha belirti vermezken tümörü ortaya koymak olmalıdır. Belirtiler gelişmeden önce bir kişinin kanser için taranması, poliplerin ve kanserin erken tanınmasında yardımcı olur. Poliplerin erkenden tanınıp çıkartılması kolorektal kanser gelişimini önleyebilir. Erken tanı konulduğunda kolorektal kanserin tedavisi de daha etkin olabilmektedir. Bu nedenle, genel olarak 50 yaş üstü kişilerde taramaya başlanmalı, kolorektal kanser için artmış riski olan kişilerde ise tarama programına daha erken yaşlarda başlanmalıdır.
Dışkıda gizli kan saptanıp kolonoskopi yapılan kişilerde henüz kanserleşmemiş polip halindeki tümörler tespit edilerek kanser gelişmesi önlenebildiği gibi kanser gelişmiş olan olgularda da erken teşhis ile yaşam süresi ve kalitesi artmaktadır.
Tedavi
Kalın bağırsak kanserinde cerrahi, ilaç tedavisi (kemoterapi) ve ışın tedavisi (radyoterapi) gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.
Kolorektal Kanser Korunma Stratejileri
Kolorektal kanseri önlemek için atılması gereken en önemli adımlardan biri tarama programı olmakla birlikte, aşağıdaki sağlıklı yaşam davranışlarını uygulamak da diğer birçok kanserden olduğu gibi kolorektal kanserlerden korunmada önemlidir:
•Sağlıklı kiloda olmak ve bunu sürdürmek
•Kırmızı ve işlenmiş et tüketimini sınırlandırmak ve daha fazla taze sebze, meyve ve tam tahıl ürünü tüketmek.
•Posa içeriği yüksek besinlerin tüketimini artırmak (Posa içeriği en yüksek besinler sırasıyla; kuru baklagiller, tahıllar ve sebze-meyvelerdir.)
•Günde 30-60 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapmak (tempolu yürüyüş, bisiklete binmek gibi)
•Sigara ve alkol kullanmamak.
Kaynak: https://tektiklabilgielinde.saglik.gov.tr/kalin-bagirsak-kanseri-kolorektal-kanser.html