Güneş ışığı gözle görebildiğimiz ve göremediğimiz kısımlardan oluşmaktadır. Ultraviyole ışınları, güneş ışınlarının gözle görülmeyen dalga boyunda yer alırlar ve ultraviyole A (UVA), ultraviyole B (UVB) ve ultraviyole C (UVC) olarak 3 gruba ayrılırlar. Bu ışınlardan ultraviyole C ışınları atmosfer tabakaları tarafından emildiği ve yeryüzüne önemli derecede ulaşamadıkları için göz için herhangi bir problem oluşturmamaktadırlar. Buna karşın ultraviyole A ve özellikle de ultraviyole B ışınları göze verebilecekleri zararlar açısından önemlidir. Özellikle son yıllarda ozon tabakasındaki incelmeyle birlikte ultraviyole ışınlarının gözler üzerinde oluşturduğu olumsuz etkiler giderek artan oranda görülmektedir.
Atmosferden geçip dünyamıza gelen bu ışınlar, yaz aylarındaki açık havalarda ve yansımanın fazla olduğu kar ve deniz bulunan yerlerde gözümüze daha fazla girer. Normalde ışıkta küçülen göz bebeğimiz bu ışığın zararlarını azaltmaya çalışır. Ancak ışık fazla geldiğinde bu mekanizma yetersiz olabilir. Bu zararlı ışınlar, göz kuruluğu ve kaşıntının yanı sıra sarı nokta hastalığı, katarakt, enfeksiyonların oluşmasına ortam hazırlayabilir. Ayrıca, gözün ön kısmında kornea dediğimiz şeffaf tabakada da yüzeysel hasarlar oluşturabilir ve Türkiye’de çok yaygın olan göz eti oluşmasına neden olabilir.
Çeşitli faktörler ultraviyole ışınlarının göze verebileceği hasarı artırabilmektedir. Bu faktörlerden bir kısmı:
• Çevre: Ultraviyole etkisi karda, kumda ve suda daha fazladır.
• Yükseklik: Deniz seviyesine göre yükseklik arttıkça ultraviyole seviyesi artar.
• Enlem: Ultraviyole ekvatora yaklaştıkça zararlı etkileri artar.
• Dış ortamda kalma süresi: Güneşte kalma süresi arttıkça alınan ultraviyole miktarı artar.
• Göz ve deri rengi: Açık renkli gözlere ve deriye sahip kişiler ultraviyole açısından daha fazla risk taşır.
• Günün saati: Ultraviyole miktarının en yüksek olduğu saatler 10 ila 16 saatleri arasıdır.
• Mevsim: Ultraviyolenin en kuvvetli geldiği dönem ilkbahar ve yaz aylarıdır, sonbahar ve kış aylarında ultraviyole seviyesi düşer.
• İlaçlar: Tetrasiklin, doksisiklin gibi bazı ilaçlar gözlerin ve derinin ışık hassasiyetini ve ultraviyolenin olumsuz etkisini artırır.
Güneşten korunmada bilinen en önemli ve ucuz önlem, güneş gözlüğü kullanımıdır. Güneş gözlüklerinin asıl amacı, bizim için olağanüstü işlevi olan “göz” gibi doğa harikası bir organı fiziksel dış etkilerden korumaktır. Güneş gözlükleri, gözü, güneşin ultraviyolesinden ve göz kamaştıran fazla ışık yanı sıra rüzgârın ve rüzgarla gelen tozun da zararlı etkilerinden korur.
Uygun seçilmiş bir güneş gözlüğü şu özelliklere sahip olmalıdır:
• Mutlaka “ultraviyole ışığını engelleyici” özellikte olmalıdır. Bu özelliği olmayan güneş gözlüğü sadece görüntünün koyulaşmasına neden olur. Güneş gözlüğünün koruma sağlayabilmesi için en az yüzde 70-80 UV süzen bir camdan yapılması gereklidir. Polarize camlar rahatsız edici parlama ve yansımaları %99 oranında ortadan kaldırır, 0 UV korumalı polarize güneş gözlükleri gözlerimizi zararlı ışınlardan korur, aynı zamanda da çok daha net ve rahat bir görüş sağlayabilir.
• Gözlüğü taktığımızda bulanık görmemeliyiz, detaylar kaybolmamalıdır.
• Gözlük camından bakarken gözlüğü hareket ettirdiğimizde görüntü hareket etmemelidir (numarasız camlarda).
• Gözlüklerin kaliteli olması ve belgeli olması önerilir. Polarize camlar bu konuda son derece başarılı camlardır.
• Yaşanılan ortama ve hangi amaçla kullanıldığına göre cam rengi ve türü saptanmalıdır. Örneğin: Doğal yeşil bir çevrede yaşayan veya spor yapan insanlar koyu yeşil renkli gözlük camlarını tercih ederlerse çevreyi daha net görürler. Yaşanılan ortamda mavi, gri, viyole, pembe, mor, renkler yoğunlukta ise örneğin sürekli gemi veya diğer deniz araçları ile seyahat etmek durumunda olanların özellikle gri, füme renkli gözlük camlarını tercih etmeleri gerekir
• Özellikle rüzgardan korumayı amaçlayan gözlükler, sıradan güneş gözlüklerinden farklıdır. Daha cilde yakın, yüzü saran, gözü bir maske gibi koruyan, üstten ve yanlardan rüzgar girişini önleyen, dayanıklı, genellikle polikarbon ham maddeli (kırılmaz) ve polarize camlı özel gözlüklerdir.
Güneş gözlüğü almadan önce bir göz muayenesi olmakta fayda vardır. Böylece muayene ile görme bozukluğu günümüzde güneş gözlüklerinde de düzeltilebilmekte, kişiye uygun gözlük seçimi kolaylaşmaktadır.
Taklit gözlük kullanmayınız!